การเล่นโยคะนับเป็นอีกกิจกรรมหนึ่งในการดูแลสุขภาพร่างกายให้ดี โดยเฉพาะในกลุ่มสาวๆไม่ว่าจะเป็นสาวน้อยสาวใหญ่หรือในกลุ่มผู้สูงอายุ วันนี้เราจะพามารู้จักโยคะให้ดีขึ้นอีกสักนิดนึง ว่ามีที่มาที่ไปจากไหน เริ่มเป็นที่นิยมในประเทศไทยมานานหรือยัง และมีประโยชน์อะไรบ้าง โยคะลดพุงได้ไหม หรือรู้จักกับโยคะสำหรับคนเฉพาะกลุ่ม เช่นสำหรับผู้สูงอายุ โยคะคนท้อง เป็นต้น

จุดเริ่มต้นของโยคะ

เราอาจจะคุ้นเคยกับคำว่า โยคี กันมาบ้างไม่มากก็น้อย ซึ่งคำว่าโยคีนี้เอง เป็นคำที่ใช้เรียกผู้ที่ฝึกโยคะ แล้วสำหรับผู้หญิงก็จะเรียกว่าโยคินี โดยย้อนกลับไปเมื่อหลายพันปีก่อนในประเทศอินเดีย ซึ่งเป็นประเทศที่สร้างรากฐานที่สำคัญของวัฒนธรรมในแถบเอเชีย ซึ่งการเริ่มต้นดังกล่าวนี่ต้องย้อนกลับไปนานกว่าที่จะมีการเริ่มต้นนับพุทธศักราชเสียอีก เพราะมีการค้นพบหลักฐานทางประวัติศาสตร์เป็นรูปแกะสลักฝาผนัง ไม้แกะสลัก และรูปปั้นที่เป็นท่าทางของการเล่นโยคะในปัจจุบัน จึงอนุมานได้ว่ามีต้นกำเนิดมาก่อนหน้านั้น จนกระทั่งได้รับการบันทึกหลักฐานเอาไว้ในรูปของการแกะสลัก

ความจริงแล้วโยคะในยุคสมัยดั้งเดิมนั้นมิใช่เพียงการออกกำลังกายหรือดูแลสุขภาพ แต่เป็นอีกหนึ่งศาสตร์และศิลป์ของการทำความเข้าใจตัวเองผ่านนิทาน เรื่องเล่าต่างๆ ก่อนจะพัฒนามาสู่การขยับร่างกาย และเริ่มต้นเปลี่ยนแปลงคำว่าโยคะไปสู่เรื่องของกายภาพ โดยเป็นการฝึกฝนตัวเองโดยใช้ท่าทางต่างๆทางกายภาพที่มีความสัมพันธ์กับจิตใจ คือพัฒนาทั้งทางร่างกายและจิตใจ และมุ่งเน้นที่ความสมดุลของทั้งสองสิ่ง โดยทางร่างกาย จะเน้นที่ความแข็งแรง ความยืดหยุ่น การทรงตัว และการผ่อนคลาย ซึ่งก็จะเชื่อมโยงถึงภาวะของจิตใจที่สงบและผ่อนคลายไปพร้อมกับกล้ามเนื้อ ทั้งยังเป็นการฝึกสติอีกด้วย

จากตำราสู่โยคะในสังคมอินเดีย

จนเมื่อเดินทางมาถึงประมาณปีพุทธศักราช 2400 หรือเมื่อเกือบ 160 ปีก่อน กลุ่มโยคีและโยคินีได้มีการถ่ายทอดความรู้ดังกล่าวออกสู่สังคมมากขึ้น ในรูปแบบของการฝึกที่ผสมผสานกับหลักปรัชญาแนวคิด ทำให้ชาวอินเดียและชาวต่างชาติเริ่มมีโอกาสเข้าถึงได้มากขึ้น และเริ่มนำไปฝึกปฏิบัติกับตัวเอง

การเดินทางจากโยคะในอินเดียเข้าสู่ประเทศไทย

เมื่อราว 70 ปีก่อน หรือเมื่อปีพุทธศักราช 2490 ภายหลังจากโยคะเป็นที่แพร่หลายในสังคมอินเดียและเปิดกว้างในระดับที่มีการถ่ายทอดไปสู่ชาวต่างประเทศ ก็ได้มีหนึ่งในชาวไทยที่ได้ไปเรียนรู้วิชาความรู้ดังกล่าวจากประเทศต้นกำเนิดจนเชี่ยวชาญและเข้าใจอย่างถ่องแท้ จากนั้นจึงนำศาสตร์และศิลป์เหล่านั้นกลับมาถ่ายทอดที่เมืองไทย นั่นจึงเป็นอีกจุดเริ่มต้นที่สำคัญที่ทำให้โยคะเกิดขึ้นในประเทศไทยและมีการศึกษาแพร่ขยายต่อไปในวงกว้าง

จุดเด่นของโยคะ

จริงๆแล้วด้วยรากฐานดั้งเดิม เราอาจมองได้ว่า โยคะเป็นปรัชญาอย่างหนึ่งในการพยายามหาจุดที่สมดุลของร่างกายและจิตใจอย่างอ่อนโยนและแข็งแกร่งไปพร้อมๆกัน ดังที่เราจะสังเกตจากท่าทางต่างๆซึ่งดูภายนอกแล้ว คงต้องเป็นคนตัวอ่อนมากๆถึงจะทำได้ แต่ขณะเดียวกันท่าทางที่อ่อนโยนก็ต้องอาศัยความแข็งแกร่งและฝึกฝนอย่างมุ่งมานะเพื่อที่จะทำได้ ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่าสภาวะจิตใจที่สงบ อ่อนโยน นั้นเริ่มต้นที่ความแข็งแกร่ง และไม่หวั่นไหวไปกับสิ่งใดโดยง่าย

นอกจากเรื่องของปรัชญาแล้ว โยคะก็มุ่งนั้นที่ความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกับธรรมชาติ คือการอยู่กับลมหายใจ เข้าและออก สังเกตการณ์เปลี่ยนแปลงของกล้ามเนื้อต่างๆที่เกิดขึ้นกับตัวเอง ซึ่งเป็นการสอนเกี่ยวกับธรรมชาติที่ไม่ได้หมายถึงป่าไม้ แต่เป็นธรรมชาติของชีวิตทั้งปวง ที่มีเกิดก็ต้องมีดับ และมีเปลี่ยนแปลงไปอยู่เสมอ

ประโยชน์ของโยคะ

ในแง่ของสุขภาพร่างกาย จะทำให้กล้ามเนื้อและข้อต่อแข็งแรง และมีความยืดหยุ่นที่ดี เลือดลมไหลเวียนได้ดี ช่วยบรรเทาการปวดกล้ามเนื้อได้ในระยะยาว ช่วยผ่อนคลายความตึงเครียดที่เกิดขึ้นในขณะนั้นได้ ที่สำคัญยังทำให้ผู้ที่เล่นมีบุคลิกภาพที่ดีมากขึ้น เนื่องจากสามารถจัดร่างกายตัวเองได้ดีขึ้น และกล้ามเนื้อต่างๆที่ช่วยในการทรงตัวก็จะแข็งแรงมากพอที่จะช่วยพยุงร่างกายให้อยู่ในท่าที่มีบุคลิกภาพดีโดยที่ไม่เมื่อย แถมยังลดอาการปวดประจำเดือน และเป็นการเบิร์นไขมันอีกวิธีหนึ่งที่ได้ผลดีซึ่งแน่นอนว่าจะช่วยลดไขมันส่วนเกินบริเวณพุงหรือต้นขาได้อย่างแน่นอน

ส่วนแง่ของจิตใจแล้ว จะทำให้จิตใจสงบนิ่ง รู้เท่าทันสติ เพราะนับเป็นการฝึกสติอีกแบบหนึ่ง คือการอยู่กับลมหายใจ ซึ่งผลที่ตามมาของการรู้เท่าทันสติก็คือเป็นคนที่ใจเย็นลง มีสมาธิในการทำสิ่งต่างๆ สามารถทำได้อย่างเต็มที่

อีกประการหนึ่งคือ โยคะเป็นกิจกรรมที่สามารถเล่นได้ทุกเพศทุกวัย เพราะไม่ต้องมีการกระแทกหรือต้องออกแรงมากนัก จึงเป็นสาเหตุว่าทำไมสาวๆจึงนิยมเล่น เพราะไม่จำเป็นต้องมีกล้ามที่แข็งแรงระดับนักกีฬา ก็สามารถเล่นได้อย่างสนุก แค่มีใจมุ่งมั่นฝึกฝนเพียงพอ นอกจากสาวๆแล้วก็ยังรวมไปถึงกลุ่มคนที่อาจจะร่างกายไม่แข็งแรงนัก อย่างเด็ก ผู้สูงอายุ คนอ้วน หรือแม้แต่คนท้อง ก็สามารถเล่นโยคะได้

หลังจากที่ได้รู้จักโยคะกันมากขึ้นแล้ว แน่นอนว่าหลายๆคนคงเริ่มสนใจและอยากที่จะเล่น โดยเฉพาะคนที่อยากลดน้ำหนักแต่ไม่อยากออกไปวิ่งหรือยกลูกเหล็กหนักๆ เราคอนเฟิร์มได้เลยว่า โยคะลดพุง โยคะลดต้นขาได้แน่นอน แค่ต้องรู้จักเลือกท่าที่ออกให้ถูกต้องเท่านั้นเอง นอกจากนั้นก็สำคัญที่ความมุ่งมานะ ไม่ยอมแพ้ง่ายๆ เพราะช่วงต้นของการเล่นโยคะเราอาจจะรู้สึกว่าเราเก่งได้ไม่เท่าคนอื่น ทำไมคนนั้นถึงได้ตัวอ่อนกว่า ทำได้มากกว่า แต่แน่นอนว่ากรุงโรมไม่ได้สร้างเสร็จในวันเดียว ถ้าไม่ยอมแพ้และขยันฝึกฝน วันหนึ่งเราก็จะทำได้อย่างแน่นอน

CR: pinterest.com by Stylecraze