ประชาชนชาวไทย และผู้คนทั่วโลกต่างหวาดผวากับโคโรน่าไวรัส หรือโควิด-19 มาเป็นเวลานานหลายปี โควิด-19 เป็นเชื้อไวรัสร้ายที่ยังคงแตกตัวเพิ่มสายพันธุ์ใหม่ และระบาดไปทั่วโลกอย่างไม่หยุดยั้ง แม้ว่าบางประเทศจะรู้สึกว่าการระบาดของไวรัสโควิด-19 เริ่มเบาบางและผ่อนคลายลง หลายประเทศเริ่มผ่อนปรน คลายกฏกติกาต่างๆ จากการป้องกันตัวจากโควิด-19 แต่ไวรัสร้ายก็ยังแพร่กระจายไปเรื่อยๆ
โควิด-19 ทำให้ผู้คนทั่วโลกตต้องหันมาปรับตัว หันมาใช้ชีวิตในรูปแบบใหม่ แบบ New Normal ต้องฉีดวัคซีนป้องกันเชื้อไวรัสให้ครบ ต้องใส่หน้ากากอนามัยอยู่ตลอดเวลา ต้องล้างมือบ่อยๆ และพกแอลกอฮอล์ทำความสะอาดไปด้วยทุกที่ แถมยังต้องเว้นระยะห่าง หรือ Social Distancing บอกเลยว่าชีวิตที่ผ่านมาอยู่ยากขึ้นเยอะ
มีผู้คนติดเชื้อไวรัสโควิด-19 กันมากมายทั่วโลก หลายคนโชคดีรักษาหายได้ แต่มีคนอีกไม่น้อยที่ไม่มีโชค ต้องมาเสียชีวิตจากโรคร้าย เสมือนเป็นมัจจุราชที่ส่งมาจัดการกับชาวโลกเลยทีเดียว
การติดเชื้อโควิด-19 นับว่าเป็นโรคติดต่อที่ส่งผลกระทบทั้งในระยะสั้นและระยะยาว เพราะว่าหลังจากรักษาหายแล้ว หลายคนยังรู้สึกเหมือนยังไม่หายดี จนทำให้เกิดมีอาการของ Long Covid แล้วภาวะ Long Covid นั้นคืออะไร มีอาการเป็นอย่างไร ใครคือกลุ่มเสี่ยง แล้วเราจะปกป้องร่างกายและฟื้นฟูได้อย่างไร มาดูกันค่ะ
“Long Covid” คืออะไร
Long Covid หรือ โควิดระยะยาว เป็นอาการเจ็บป่วย หรือ Post Covid Syndrome ที่มีลักษณะคล้ายกับช่วงที่ต้องรักษาตัวจากการติดเชื้อโควิด-19 ต้องกักตัวอยู่กับบ้าน หรือโรงพยาบาล ซึ่งส่งผลกระทบทั้งระยะสั้นและระยะยาว สาเหตุที่ทำให้ร่างกายเกิดภาวะ Long Covid นั่นเป็นเพราะหลังจากรักษาหายแล้ว หลายคนยังรู้สึกเหมือนยังไม่หายดีจากการติดเชื้อร่างกายจะถูกกัดกร่อนความสมบูรณ์ ทั้งจากการได้รับยาอย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน และจากเชื้อไวรัสที่เข้าทำลายระบบภายในร่างกาย โดยในแต่ละรายจะมีอาการที่แตกต่างกันออกไป ทำให้ผู้ที่หายป่วยบางรายยังไม่สามารถกลับไปใช้ชีวิตได้อย่างปกติเป็นเวลานาน โดยมีอาการผิดปกติเป็นเวลาตั้งแต่ 1-3 เดือนขึ้นไป
ในระหว่างการติดเชื้อไวรัสโควิด-19 ร่างกายของคนเราจะสร้างภูมิคุ้มกันขึ้นมาเพื่อไปจับกับเซลล์โปรตีนของบางอวัยวะ ทำให้เกิดการอักเสบในร่างกาย เป็นผลให้อวัยวะนั้นๆ ได้รับความเสียหาย ส่งผลกระทบไปทั่วร่างกาย เช่น อาการปอดบวม หรือเนื้อปอดถูกทำลาย โดยระดับความรุนแรงจะขึ้นอยู่กับความรวดเร็วในรักษา และการกำจัดเชื้อโควิดในร่างกาย โดยกระทรวงสาธารณสุขเปิดเผยว่า สามารถพบอาการ Long Covid ได้ถึง 30-50% สาเหตุหลักมาจากความเครียดสะสม หรือเป็นผลข้างเคียงของยาที่ใช้ เช่น ยาในกลุ่มสเตียรอยด์ โรคแฝง หรือบางรายอาจติดเชื้อโควิดซ้ำแต่คนละสายพันธุ์ เป็นต้น
อาการของ Long Covid
องค์การอนามัยโลก หรือ World Health Organization (WHO) ให้ข้อมูลว่า อาการ Long COVID มีความเป็นไปได้ที่หลากหลายมาก มีทั้งอาการที่คล้ายกับตอนเป็นโควิด-19 และอาการที่ดูไม่เกี่ยวข้องกันเลย อย่างไรตาม มีลักษณธอาการร่วมที่พบได้บ่อยที่สามารถนำมาสรุปได้ดังนี้
- มีอาการลิ้นชา ได้กลิ่นน้อยลง และการรับรสชาติอาหารไม่เหมือนเดิม
- มีภาวะสมองล้า อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย และร่างกายไม่สดชื่น
- หายใจถี่ หรือหายใจไม่ทัน หอบเหนื่อยง่าย
- มีอาการใจสั่น รู้สึกแน่นหรืออึดอัดบริเวณหน้าอก
- ความจำสั้น สมาธิสั้น หรือรู้สึกสมองล้า
- มีไข้ ไอ ปวดหัว และเจ็บคอ
- ปวดตามข้อต่อต่างๆ
- ระคายเคืองบริเวณดวงตา และมีน้ำตาไหล
- นอนไม่หลับ หรือหลับยาก
- มีอาการเวียนศีรษะ
- ปวดท้อง ท้องเสีย ไม่อยากอาหาร หรืออาหารไม่ย่อย
- มีผื่นขึ้นตามตัว
- อาจมีภาวะซึมเศร้าหรือวิตกกังวล
สาเหตุของภาวะ Long Covid
สาเหตุของอาการ Long Covid นั้นยังไม่มีข้อสรุปที่ชัดเจน แต่มีข้อสันนิษฐานของสาเหตุที่เกิดอาการดังต่อไปนี้
1. เชื้อโควิด-19 อาจทิ้งร่องรอยความเสียหายในอวัยวะส่วนต่างๆ ของร่างกาย
ด้วยสาเหตุนี้ทำให้อวัยวะที่เกิดความเสียหายนั้นไม่สามารถทำงานได้ตามปกติ เช่น หากเกิดความเสียหายที่บางส่วนของสมอง อาจทำให้เกิดภาวะสมองล้า หรือ Brain Fog Syndrome หรือหากมีความเสียหายที่ปอด ก็จะทำให้เกิดความผิดปกติเวลาหายใจ เช่น หายใจถี่ หายใจไม่คล่อง หายใจไม่ลึก หรือเกิดอาการเหนื่อยหอบง่าย เป็นต้น
2. เกิดการทำงานของภูมิคุ้มกันที่ผิดปกติไป
การทำงานของภูมิคุ้มกันที่ผิดปกติอาจเกิดขึ้นกับผู้ป่วยที่มีภูมิคุ้มกันที่แข็งแรงดีมาก แต่กลายเป็นว่าเมื่อหายป่วยจากโควิด-19 แล้ว ภูมิคุ้มกันอาจหันมาทำลายเซลล์ในร่างกายของตัวเราเองได้
3. ยังหลงเหลือชิ้นส่วนของไวรัสโควิด-19 ในร่างกาย
ชิ้นส่วนของไวรัสโควิด-19 ซึ่งอาจเป็นชิ้นส่วนที่ไม่ทำงานแล้ว หรือยังทำงานได้อยู่ ส่งผลให้ไปกระตุ้นภูมิคุ้มกันของเราให้ต่อต้าน จนมีอาการป่วยเกิดขึ้น
ใครคือกลุ่มเสี่ยงของ Long Covid
ผู้ที่ถือว่าเป็นกลุ่มเสี่ยงของภาวะ Long Covid มีดังต่อไปนี้
- ผู้ป่วยที่เคยติดเชื้อโควิด-19 และมีภาวะปอดอักเสบรุนแรง
- ผู้สูงอายุ ผู้สูงอายุ ที่มีอายุกว่า 60 ปีขึ้นไป มักเป็นเพศหญิงมากกว่าเพศชาย
- ผู้ที่มีภาวะอ้วน หรือมีน้ำหนักเกิน
- ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคไต โรคหอบหืด หรือโรคเบาหวาน ผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันต่ำ และผู้ที่เคยเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล
- ในกลุ่มผู้ป่วยโควิด-19 ที่มีอาการไม่หนัก หรือผู้ป่วยติดเชื้อที่ไม่แสดงอาการ
แนวทางป้องกัน Long Covid
โควิด-19 เป็นไวรัสร้ายที่เราจะประมาทไม่ได้ แม้จะได้รับวัคซีนป้องกันครบก็ตาม ดังนั้น จึงขอแนะนำแนวทางเบื้องต้นที่ควรปฏิบัติ เพื่อลดความเสี่ยง ทั้งจากภาวะรุนแรงของโรค และจาก Long Covid ดังต่อไปนี้
1. ควรเข้ารับการฉีดวัคซีนโดยเร็วที่สุด
หลายคนอาจเพิกเฉยต่อการเข้ารับการฉีดวัคซีน และยังคงมีสุขภาพดี บอกเลยว่าการฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันเชื้อไวรัสโควิด-19 เป็นเรื่องที่จำเป็น และสำคัญมาก ควรติดต่อเพื่อเข้ารับวัคซีนให้ครบ เดี๋ยวนี้คุณสามารถ walk-in และเข้ารับการฉีดวัคซีนได้ ไม่ยุ่งยากแต่อย่างใด เพื่อสุขภาพที่ดีของตัวคุณเองค่ะ
2. ผู้มีโรคประจำตัวต้องดูแลตัวเอง
ผู้มีโรคประจำตัว เช่น โรคความดันโลหิตสูง เส้นเลือดหัวใจตีบ หัวใจเต้นผิดจังหวะ โรคเบาหวาน โรคไตเรื้อรัง ผู้ป่วยฟอกไต และปลูกถ่ายไต โรคหอบหืด ปอดอักเสบเรื้อรัง โรคตับแข็ง ตับอักเสบเรื้อรัง โรคภูมิคุ้มกันบกพร่อง และโรคอ้วน ต้องพยายามดูแลตนเอง และปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด ให้อาการของโรคอยู่ในระดับที่ควบคุมได้
3. รับประทานอาหารที่ดีมีประโยชน์
ต้องเลือกรับประทานอาหารที่ดีมีประโยชน์ อาหารครบ 5 หมู่ ให้ได้สัดส่วนที่เหมาะสม แล้วหมั่นออกกำลังกายเป็นประจำ ช่วงเวลาดังกล่าวอาจไม่เหมาะกับการออกกำลังกายข้างนอก ก็สามารถออกกำลังกายด้วยท่าง่ายๆ ในบ้านก็ได้
4. อย่าให้มีน้ำหนักเกิน
ผู้เป็นโรคอ้วน หรือมีน้ำหนักเกิน อยู่ในกลุ่มเสียงอย่างมากในการมีภาวะ Long Covid ยิ่งหากเป็นผู้ป่วยที่เคยติดเชื้อโควิด-19 แล้วอาการทุเลา หรือหายจากโรค อย่าได้มั่นใจ หากคุณยังรู้สึกว่าร่างกายยังไม่กลับมาแข็งแรงเหมือนเดิม ดังนั้นควรควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม หรือปรึกษาแพทย์โดยทันที เพื่อไม่ให้ภาวะ Long Covid กลับมาหาคุณอีก
5. ทำจิตใจให้สดชื่นแจ่มใส
จิตใจที่สดชื่นแจ่มใส ไม่เครียด ไม่วิตกกังวล สามารถช่วยป้องกันอาการของโรคได้ พยายามตรวจสอบภาวะจิตใจของตัวเอง ทำใจให้สงบเพื่อรับมือกับสถานการณ์ต่างๆ ที่จะเข้ามา
แนวทางการฟื้นฟูภาวะ Long Covid
เมื่อรู้สึกว่าตัวเองมีอาการ Long Covid และได้ทำการปรึกษาแพทย์แล้ว แน่นอน แพทย์ต้องให้คุณกักตัวอยู่บ้านอีกประมาณ 7-14 วัน แล้วแต่ความแรงของโรค ในช่วงที่พักฟื้นรักษาตัวอยู่ที่บ้าน คุณต้องเน้นดูแลร่างกายเพิ่มเติม เพื่อลดผลกระทบจากการอักเสบ เพราะไวรัสโควิด-19 ได้ทำให้เกิดการอักเสบทั่วร่างกาย
1. รับประมานอาหารที่มีประโยชน์ครบ 5 หมู่
ต้องรับประทานอาหารที่ช่วยฟื้นฟูสุขภาพทุกมื้อ เลือกรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ โดยเฉพาะอาหารประเภทโปรตีนมีส่วนช่วยในการซ่อม สร้าง และเสริม เซลล์ต่างๆ ในร่างกาย จึงควรรับประทานอาหารที่มีโปรตีน เช่น เนื้อสัตว์ ปลา ไข่ ถั่วชนิดต่างๆ โดยกินในสัดส่วนที่เหมาะสมกับร่างกายในทุกมื้อ
นอกจากนี้ ควรรับประทานอาหารประเภทแป้งที่ไม่ขัดสี เช่น ข้าวกล้องหอมมะลิ ขนมปังโฮลวีท เพื่อลดอัตราการดูดซึมน้ำตาลที่เร็วเกินไป หลีกเลี่ยงอาหารที่มีน้ำตาลมาก เพราะน้ำตาลมีส่วนเพิ่มโอกาสของการอักเสบ รวมทั้งรับประทานผักสดและผลไม้มากๆ เพื่อให้ได้สารอาหารที่ครบ
2. ดื่มน้ำสะอาดวันละมากๆ
น้ำสะอาดช่วยเยียวยาทุกสิ่ง ในระหว่างการฟื้นฟูร่างกาย ควรดื่มน้ำสะอาดในปริมาณที่เหมาะสมกับความต้องการของร่างกายในแต่ละวัน จากการศึกษาของสถาบันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ (National Academy of sciences – NAS) ประเทศสหรัฐอเมริกา และสถาบันแพทยศาสตร์ (The Institute of Medicine – IOM) ได้ให้คำแนะนำว่า ผู้หญิงควรดื่มวันละประมาณ 2.7 ลิตรต่อวัน หรือประมาณ 11.5 แก้ว และผู้ชายควรดื่มวันละประมาณ 3.7 ลิตรต่อวัน หรือประมาณ 15.5 แก้ว เพื่อช่วยชะล้างสารพิษในร่างกาย แถมช่วยให้ร่างกายไม่ขาดน้ำ และมีสุขภาพดีอีกด้วย
ดื่มน้ำสะอาดทุกวัน
STIEBEL ELTRON เครื่องกรองน้ำ รุ่น GLACIER
ราคา 16,900 บาท
PURE เครื่องกรองน้ำ รุ่น DM-002
ราคา 8,570 บาท
BRITA ถังกรองน้ำ BRITA Flow ขนาด 8.2 ลิตร
ราคา 2,690 บาท
PHILIPS WATER เหยือกกรองน้ำช่วยลดสารตะกั่วความจุเหยือก รุ่น AWP2941WHTร ขนาด 3.4 ลิตร
ราคา 3,599 บาท พิเศษ 2,390 บาท (SAVE 34%)
3. ออกกำลังกายอย่างเหมาะสม
โดยปกติ ร่างกายของคนเราต้องการการออกกำลังกายเป็นประจำทุกวัน การออกกำลังกายเป็นอีกแนวทางหนึ่งในการฟื้นฟูร่างกายให้กลับมามีสมรรถภาพเหมือนเดิมอีกครั้ง แม้ว่าการออกกำลังกายจะเป็นผลดีต่อร่างกาย แต่ในผู้พักฟื้นบางรายการออกกำลังกายบางอย่างอาจไม่เหมาะสมก็ได้ ดังนั้นในผู้ป่วยที่เพิ่งหายจากโควิด แต่อาจอยู่ในระยะ Long Covid จึงควรเลือกการออกกำลังกายอย่างเหมาะสม โดยเริ่มจากการออกกำลังกายเบาๆ เน้นเคลื่อนไหวช้าๆ เดินลู่วิ่ง หรือขี่จักรยานไฟฟ้า หรือเล่นโยคะ อย่าพึ่งรีบไปออกกำลังกายอย่างหนักหน่วงจนเกินไป เพราะปอดหรืออวัยวะต่างๆ อาจยังมีส่วนที่เสียหายอยู่ ยังทำงานได้ไม่เต็มประสิทธิภาพ ควรออกกำลังกายเบาๆ ให้ร่างกายแข็งแรงขึ้นก็พอ
อุปกรณ์ออกกำลังกายคุณภาพอยากแนะนำ
XIAOMI ลู่วิ่งไฟฟ้า 3 แรงม้า สามารถพับเก็บได้ รุ่น K12
ราคา 19,900 บาท พิเศษ 13,185 บาท (SAVE 34%)
GRANDLITE AM-146 จักรยานเอนปั่นระบบแม่เหล็ก
ราคา 35,900 บาท พิเศษ 16,900 บาท (SAVE 53%)
EASYOGA เสื่อโยคะ Premium Eco-care – สีฟ้าผสมเขียว
ราคา 2,680 บาท
YOGATIQUE บอลโยคะ OE
ราคา 680 บาท
XTIVEPRO ยางยืดออกกำลังกาย แบบวงแหวน 75 กก.
ราคา 1,099 บาท พิเศษ 499 บาท (SAVE 55%)
4. นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ
การนอนหลับพักผ่อนที่เพียงพอเป็นอีกหนึ่งตัวช่วยในการฟื้นฟูสุขภาพจากภาวะ Long Covid หากคุณทราบว่าตัวเองมีอาการ แน่นอนว่าแพทย์ต้องให้คุณกักตัวเพื่อฟื้นฟูร่างกายที่บ้าน ถือโอกาสนี้นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ โดยปกติคนเราควรนอนหลับเป็นเวลา 6-8 ชั่วโมงต่อวัน สำหรับผู้พักฟื้น ควรถือโอกาสงีบในเวลากลางวัน หรือช่วงบ่ายๆ เพราะร่างกายจะซ่อมแซม และทำการฟื้นฟูในช่วงเวลาที่เรานอนหลับค่ะ
เครื่องนอนช่วยให้นอนหลับฝันดี
CANNON หมอนหนุนขนห่าน Goose Down & Feather
ราคา 5,990 บาท พิเศษ 2,995 บาท (SAVE 50%)
SIAMLATEX หมอนบอดี้ รุ่น Cuddle สีชมพู
ราคา 1,099 บาท พิเศษ 679 บาท (SAVE 38%)
PERFECTA ชุดผ้านวมป้องกันไรฝุ่น 90×100 นิ้ว (เตียง 6 ฟุต)
ราคา 4,400 บาท
สรุปได้ว่าภาวะ Long Covid คือ ภาวะที่อาการของการติดเชื้อไวรัสโควิด-19 นั้นยังไม่หายขาด ยังทิ้งร่องรอย และอาการที่สามารถก่อให้เกิดโรคต่างๆ ตามมาได้ ดังนั้น ท่านใดที่มีอาการ Long Covid ควรทำร่างกายและจิตใจให้แข็งแรง แม้รู้สึกว่าร่างกายทำงานได้ไม่ดีเหมือนแต่ก่อน ส่งผลต่อสมรรถภาพและการใช้ชีวิตประจำวัน จนทำให้จิตใจไม่สดชื่นแจ่มใส เต็มไปด้วยความเครียด
Central Inspirer ขอเป็นกำลังใจให้ทุกคนที่ติดเชื้อโควิด-19 และมีภาวะ Long Covid ดูแลร่างกายของคุณให้สมบูรณ์แข็งแรง รับประทานอาหารที่ดีมีประโยชน์ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และไม่ลืมดื่มน้ำสะอาดมากๆ ที่สำคัญคือ จิตใจต้องแข็งแกร่ง ไม่ทุกข์ ไม่เครียด รับรองได้ว่าความเจ็บป่วยของคุณจะหายไป แล้วกลับมาเป็นคุณที่แข็งแรงสมบูรณ์เหมือนเดิม สู้ๆ Stay Strong & Be Healthy ค่ะ
ขอบคุณข้อมูลจาก: theworldmedicalcenter.com / praram9.com
Picture credit: pinterest.com