สาวๆ เคยสังเกตบ้างมั้ยคะว่า เวลาเห็นผู้หญิงคนอื่นนุ่งสั้น แล้วเขามีรอยเส้นเลือดปูดโปนอยู่บริเวณข้อพับ หรือบนเรียวขา นั่นมันคือรอยอะไร แล้วตัวคุณหล่ะ เคยสังเกตว่าคุณมีบ้างมีมั้ย? ริ้วรอยแบบนี้เขาเรียกว่า ‘เส้นเลือดขอด’ คุณกังวลบมั้ยคะว่า เส้นเลือดขอดอาจมีโอกาสเกิดขึ้นกับคุณบ้าง แล้วเส้นเลือดขอดคืออะไร อันตรายแค่ไหน ที่สำคัญ เรามีวิธีป้องกันได้อย่างไร มาดูกันเลยค่ะ
เส้นเลือดขอดคืออะไร
เส้นเลือดขอด หรือ Varicose Veins คือ อาการที่เส้นเลือดบริเวณขาปูดโปน ซึ่งแปลว่าผิวหนังบริเวณขาของเรานั้นไม่แข็งแรง และการไหลเวียนของโลหิตทำงานได้ไม่ปกติ มีการขอดตัวของหลอดเลือดดำส่วนที่อยู่ตื้นใต้ผิวหนัง มักเริ่มเป็นบริเวณน่องโดยไม่มีอาการผิดปกติใดๆ มาก่อน เส้นเลือดขอดที่มีขนาดเล็กมากประมาณ 0-5 มิลลิเมตร จะมีลักษณะเหมือนใยแมงมุม มักมีสีแดง สีเขียว หรือสีม่วง ส่วนเส้นเลือดขอดที่มีขนาดอยู่ระหว่าง 1-3 มิลลิเมตร มักมีลักษณะเป็นเส้นสีเขียวใต้ผิวหนัง
สาเหตุของการเกิดเส้นเลือดขอด
สาเหตุของการเกิดเส้นเลือดขอด อาจมาจากการเสื่อมประสิทธิภาพของลิ้น หรือ Valve ที่มีในหลอดเลือดดำบริเวณขา ทำให้การไหลเวียนของเลือดดำเสียไป เกิดการคั่งของเลือดดำในหลอดเลือด ส่งผลให้หลอดเลือดดำยืด ขยายตัว ตัวโป่งพอง และขดไปมา ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดเส้นเลือดขอดที่ขา ได้แก่
1. อายุ
ยิ่งคนเรามีอายุมากขึ้น โอกาสเกิดอาการเส้นเลือดขอดยิ่งสูงขึ้นจากการเสื่อมประสิทธิภาพของลิ้น และผนังหลอดเลือดดำซึ่งทำงานไม่ปกติ หลอดเลือดจะหมดความยืดหยุ่นและแข็ง ไม่เหมือนเมื่อเรายังเป็นหนุ่มสาว
2. เพศ
ผู้หญิงมีโอกาสเกิดอาการของเส้นเลือดขอดสูงกว่าเพศชาย ฮอร์โมนของเพศหญิงมีส่วนทำให้ผนังของหลอดเลือดยืด โดยเฉพาะผู้หญิงตั้งครรภ์ ผู้หญิงที่ใช้ยาคุมกำเนิด หรืออยู่ในวัยหมดประจำเดือนจะมีโอกาสสูงที่จะเกิดเส้นเลือดขอด
3. พันธุกรรม
เส้นเลือดขอดสามารถพบได้สูงในคนที่สมาชิกในครอบครัวมีประวัติเป็นโรคนี้
4. ไลฟ์สไตล์
การทำงาน หรือการใช้ชีวิตที่ต้องยืนหรือนั่งเป็นเวลานานๆ ตลอดทั้งวัน รวมทั้งการสวมใส่เสื้อผ้าที่ฟิตจนเกินไป เช่น เข็มขัด หรือกางเกงขายาวฟิตๆ และรัดแน่นจะทำให้การไหลเวียนโลหิตที่ขาไม่ดี อาจก่อให้เกิดอาการเส้นเลือดขอดที่ขาได้
5. สุขภาพ
หากคุณมีปัญหาด้านสุขภาพ เช่น ท้องผูกบ่อยๆ หรืออาการเนื้องอกบางชนิดซึ่งก่อให้เกิดความดันในเส้นเลือด ก็สามารถก่อให้เกิดเส้นเลือดขอดบริเวณขาได้
6. น้ำหนัก
ผู้ที่มีน้ำหนักมาก น้ำหนักเกินจะยิ่งมีโอกาสเป็นเส้นเลือดขอดที่ขา เพราะน้ำหนักจะสร้างความกดดันให้กับเส้นโลหิตบริเวณขา
7. ขาดการออกกำลังกาย
การขาดการออกกำลังกายส่งผลให้กล้ามเนื้อขาเสื่อมประสิทธิภาพ ซึ่งกล้ามเนื้อขาถือเป็นปัจจัยสำคัญในการช่วยพยุงหลอดเลือดดำขา ช่วยเพิ่มการไหลเวียนโลหิต การออกกำลังกายบ่อยๆ ช่วยให้ระบบการไหลเวียนโลหิตดี
8. การสูบบุหรี่
คนสูบบุหรี่มักมีโอกาสเป็นเส้นเลือดขอดที่ขาสูงกว่าคนที่ไม่สูบบุหรี่ เพราะนิโคตินในบุหรี่ทำลายหลอดเลือดและหัวใจ ทำให้หลอดเลือดตีบจนก่อให้เกิดเส้นเลือดขอดได้
อาการของเส้นเลือดขอด
เส้นเลือดขอด มักเริ่มปรากฏที่น่องเป็นบริเวณแรก โดยที่ผู้ป่วยไม่มีอาการผิดปกติใดๆ แต่เมื่อสังเกตดูจะเห็นเส้นเลือดโป่งพองนูนออกและขดไปมา ตะปุ่มตะป่ำ มีสีฟ้า สีเขียว หรือสีม่วงบริเวณใต้ผิวหนัง บางรายอาจรู้สึกเมื่อยล้า ปวดกล้ามเนื้อ รู้สึกขาหนัก อาจมีอาการคัน ปวดเมื่อยืนหรือนั่งเป็นเวลานาน ขาและเท้าบวม หรือเป็นตะคริวในตอนกลางคืน
ภาวะแทรกซ้อนและอันตรายจากเส้นเลือดขอด
อาการเส้นเลือดขอดที่ขาอาจทำให้หมดความมั่นใจ ดูช่วงขาไม่สวยงาม ทำให้ไม่กล้านุ่งสั้น บางครั้งอาจจะเกิดอาการปวด เป็นตะคริว หรือมีอาการคันร่วมได้ แต่ก็มีอีกหลายกรณีที่เกิดอันตรายขึ้นจากเส้นเลือดขอด ดังต่อไปนี้
1. ก่อให้เกิดโรคเส้นเลือดดำบกพร่องเรื้อรัง
โรคเส้นเลือดดำพร่องเรื้อรัง หรือ Chronic Venous Insufficiency เกิดจากระดับความดันในเส้นเลือดดำสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐาน หากเส้นเลือดขอดมีขนาดใหญ่ขึ้น ก็อาจจะทำให้ระดับความรุนแรงสูงขึ้นได้เช่นกัน อาจเริ่มจากอาการบวมที่สามารถมองเห็นได้จากภายนอก แต่หากไม่ได้รับการรักษา ก็จะนำพาไปสู่การเกิดแผลหลอดเลือดดำซึ่งต้องใช้เวลารักษาหลายเดือนทีเดียว
2. ก่อให้เกิดลิ่มเลือดภายในหลอดเลือดดำ
ลิ่มเลือดภายในหลอดเลือดดำ หรือ Venous Thromboembolism (VTE) ซึ่งมักเกิดขึ้นในกรณีที่เป็นเส้นเลือดขอดนานๆ และไม่ได้รับการรักษา จนเกิดเป็นลิ่มเลือดหลอดเลือดดำ จนมีอาการปวดบวมตามมา ที่ร้ายแรงกว่านั้นคือ หากลิ่มเลือดเกิดหลุดเข้าสู่หลอดเลือดแล้วเข้าไปถึงปอด กรณีนี้อาจทำให้เสียชีวิตตามมาได้
การป้องกันการเกิดเส้นเลือดขอด
1. ออกกำลังกายเป็นประจำ
การออกกำลังกายกล้ามเนื้อบริเวณขาช่วยให้การสูบฉีดโลหิตดี ช่วยป้องกันการเกิดริ้วรอย และอาการของเส้นเลือดขอด อีกทั้งทำให้ขาแข็งแรงอีกด้วย
2. ลดน้ำหนัก
หากคุณมีน้ำหนักเกิน น้ำหนักจะสร้างความกดดันให้กับช่วงขาและหลอดเลือดบริเวณขา การลดน้ำหนักลงจะช่วยให้ไม่ก่อให้เกิดอาการเส้นเลือดขอด การลดน้ำหนักนอกจากช่วยป้องกันเส้นเลือดขอดที่ขาแล้ว ยังช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคที่เกี่ยวกับหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง และโรคเบาหวานประเภท 2 อีกด้วย
3. หลีกเลี่ยงการยืนหรือนั่งเป็นเวลานานๆ
การนั่งหรือยืนเป็นเวลานานๆ เป็นลักษณะการทำงานของคนทำงานออฟฟิศ หรืองานในสายการผลิต การนั่งหรือยืนเป็นเวลานานก่อให้เกิดความเสี่ยงในการเป็นเส้นเลือดขอดที่ขา หากคุณต้องนั่งนานๆ หรือยืนเฉยๆ เป็นเวลานาน พยายามเปลี่ยนอิริยาบถบ่อยๆ พยายามเดินไปรอบๆ อย่าหยุดอยู่กับที่เป็นเวลานานๆ การเคลื่อนไหวกล้ามเนื้อขาช่วยให้การไหลเวียนโลหิตไปยังหัวใจดีกว่าการนั่งหรือยืนอยู่เฉยๆ ดังนั้น ไม่ว่าด้วยอาชีพหรือการงานของคุณจะต้องนั่ง หรือยืนเป็นเวลานาน แนะนำให้เครื่องไหวบ่อยๆ นะคะ
4. หลีกเลี่ยงการสวมเสื้อผ้าที่คับแน่นมากจนเกินไป
เสื้อผ้า กางเกง ถุงเท้า หรือถุงน่องที่รัดมากๆ เพราะจะสร้างความกดดันให้กับขา ทำให้เลือดไหลเวียนได้ไม่สะดวก ซึ่งสามารถก่อให้เกิดภาวะเส้นเลือดขอดที่ขาได้
5. ยกขาขึ้นบ้าง
หากคุณทำงานออฟฟิศ มีอาชีพที่ต้องนั่งเป็นเวลานานๆ แนะนำให้หาโอกาสยกขาขึ้นพาดเก้าอี้ หรือโต๊ะเตี้ยๆ บ้าง เพื่อให้เลือดไหลเวียนไปหล่อเลี้ยงหัวใจได้ดี จะได้ไม่ก่อให้เกิดอาการเส้นเลือดขอดที่ขาค่ะ
6. ไม่ใส่รองเท้าส้นสูงเป็นเวลานาน
สำหรับสาวออฟฟิศที่ต้องใส่รองเท้าส้นสูงคู่สวยเป็นเวลานานๆ แนะนำให้ถอดรองเท้าออก ให้เท้ามาสัมผัสพื้นบ้าง เพื่อให้ขาไม่เกร็งอยู่ตลอดเวลา และไม่ทำให้เกิดอาการเส้นเลือดขอดที่ขา รวมทั้งควรสวมถุงน่องที่ช่วยในการซัพพอร์ต หรือ Support Pantyhose ที่สามารถช่วยป้องกันการเกิดเส้นเลือดขอดได้
วิธีแก้ไขและรักษาอาการเส้นเลือดขอด
1. การรักษาด้วยยา
อาการของเส้นเลือดขอดสามารถรักษาได้ด้วยยากลุ่ม Flavonoid หรือสารสกัดจากพืชกลุ่ม Horse Chestnut จะช่วยให้ผู้ป่วยเส้นเลือดขอด ลดอาการบวมของขา และลดการอักเสบของผิวหนัง รวมทั้งการรับประทานยาในกลุ่ม Diosmin และ Hesperidin ซึ่งสามารถลดการอักเสบของหลอดเลือดดำ ทำให้ลิ้นในหลอดเลือดดำเป็นปกติ โดยเฉพาะเส้นเลือดขอดขนาดเล็กได้
2. ควรใส่ถุงน่องกระชับขา
เพื่อลดอาการของเส้นเลือดขอด ควรใส่ถุงน่องกระชับขา หรือ Compression Stocking ที่ช่วยในการลดความเสี่ยงการเกิดภาวะหลอดเลือดดำอุดตันที่ต้นขา ที่จะก่อให้เกิดการเป็นเส้นเลือดขอด และจะช่วยลดอาการปวดเมื่อยจากการนั่ง ยืน หรือเดินเป็นเวลานานๆ ควรใส่อยู่ตลอดเวลายกเว้นช่วงเข้านอน และให้ยกปลายเท้าให้สูงขึ้นเวลานอน
3. การรักษาด้วยเลเซอร์
การรักษาด้วยวิธีนี้มักใช้เพื่อปิดหลอดเลือดดำขนาดเล็กและหลอดเลือดดำแมงมุม โดยแสงเลเซอร์เข้มข้นจะพุ่งตรงไปยังเส้นเลือด และทำให้ค่อยๆ จางหายไป
4. การฉีดสารเคมี
เส้นเลือดขอดสามารถรักษาได้ด้วยการฉีดสารเคมี หรือ Sclerotherapy เข้าไปในเส้นเลือดขอดขนาดเล็กและขนาดกลาง ซึ่งทำให้เกิดรอยแผลเป็นและปิดลง เส้นเลือดขอดจะจางหายไปภายใน 2-3 สัปดาห์ แต่อาจจำเป็นต้องฉีดหลอดเลือดดำมากกว่าหนึ่งครั้ง จึงจะทำให้อาการของเส้นเลือดขอดเบาบางลง
5. การร้อยไหม
การร้อยไหมด้วยวิธี Endoscopic Transilluminator เป็นแสงพิเศษผ่านแผลใต้ผิวหนังเพื่อให้แพทย์เห็นว่าต้องเอาเส้นเลือดส่วนใดออก จากนั้นจะตัดและเอาเส้นเลือดเป้าหมายออกด้วยอุปกรณ์ดูดผ่านแผล โดยใช้ยาชาทั่วไปหรือยาชาเฉพาะที่
6. การผ่าตัดด้วยคลื่นความถี่วิทยุ
เป็นวิธีสแกนอัตร้าซาวด์ จากนั้นร้อยท่อเล็กๆ หรือสายสวนเข้าไปในเส้นเลือด แล้วปล่อยพลังงานคลื่นความถี่วิทยุเข้าไปในสายสวน ซึ่งพลังงานคลื่นความถี่วิทยุทำให้เส้นเลือดร้อนขึ้น ทำให้ผนังปิดอย่างมีประสิทธิภาพ ขั้นตอนนี้เหมาะสำหรับเส้นเลือดขอดที่มีขนาดใหญ่
7. การผ่าตัดเอาเส้นเลือดขอดออก
การผ่าตัดเอาเส้นเลือดขอดออก หรือ Varicose Vein Stripping เป็นการผ่าตัดเอาเส้นเลือดที่ขอดออก เหมาะสำหรับ เส้นเลือดขอดขนาดใหญ่และยาวมากๆ ซึ่งไม่สามารถรักษาได้ด้วยการฉีดยาเข้าเส้นเลือดดำที่ขอดได้ วิธีนี้สามารถป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำได้อีกด้วย
8. การผ่าตัดส่องกล้อง
เป็นการผ่าตัดโดยใช้กล้องวิดีโอขนาดเล็กสอดเข้าไปในขาเพื่อช่วยให้ศัลยแพทย์มองเห็นได้ดีขึ้น และกำจัดเส้นเลือดที่เสียหายออกไป ส่วนใหญ่ผู้ป่วยสามารถกลับบ้านได้ในวันเดียวกัน
ด้วยชีวิตประจำวันของคนเรา อาการเส้นเลือดขอดที่ขานั้นอาจเกิดขึ้นได้ ดังนั้น หากคุณไม่อยากเป็นเส้นเลือดขอดที่ขา คุณต้องป้องกันเสียแต่เนิ่นๆ เพราะเส้นเลือดขอดนอกจากจะสร้างความไม่สบายใจ ก่อให้เกิดความไม่มั่นใจในการสวมใส่เสื้อผ้าแล้ว อาจก่อให้เกิดอันตรายถึงชีวิต อย่ามองข้าม ‘เส้นเลือดขอด’ กันนะคะ Be Happy Be Healthy ค่ะ
ขอบคุณข้อมูลจาก: clevelandclinic.org/amitivejhospitals.com/conwaymedicalcenter.com
Picture credit: pinterest.com